Asbest in je woning opsporen en verwijderen doe je zo

Asbest is alomtegenwoordig in Vlaanderen. Het zit verwerkt in talloos veel oude én niet zo oude woningen en appartementen, en vormt een groot en reëel risico voor onze gezondheid. Maar hoe spoor je het op? Hoe geraken we er weer van af? En wat is dat asbestattest dat vanaf dit najaar wordt ingevoerd?

Asbest werd ooit als wondermiddel beschouwd vanwege zijn brandwerende kwaliteiten. Vandaar dat het massaal in bouwmaterialen werd gebruikt. Maar intussen weten we dat het helaas ook een stille killer is. Vooral het inademen van asbestvezels vormt een risico, en kan een zeer agressieve vorm van kanker veroorzaken. Mensen die asbest in huis hebben, hoeven niet meteen te panikeren, maar voorzichtigheid is zeker wel geboden.

Oost west, overal asbest

“In België zit er naar schatting nog 2.329.000 ton asbest verwerkt in gebouwen”, zo schetst Jan Verheyen, woordvoerder van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij OVAM, de contouren van het probleem. “Het werd gebruikt als bouwmateriaal van pakweg 1940 tot 2001, toen het werd verboden, met vooral een piek in de jaren ’70 en ’80. Het werd overal in verwerkt: in zo’n 3.500 soorten materiaal werden asbestvezels gebruikt.”

Zelfs in bloembakken

Er zit meer asbest in je huis dan je denkt, geeft Jan Verheyen aan. “Ga er maar van uit dat in bijna alle golfplaten en dak- en gevelleien uit die jaren asbest zit. Dat is nog vrij algemeen bekend. Maar het zat ook in vloeren, kachels, dichtingen van ramen, in isolatie rond leidingen, keukenkasten, bloembakken, … noem maar op.”

Zelf asbest herkennen

Zelf asbest herkennen is dus niet altijd een sinecure. Daarom bundelde OVAM heel wat praktische informatie op deze website. Je vindt er onder andere een handig kaartje waarmee je in je huis op zoek kunt gaan naar asbesttoepassingen. “Twijfel je, dan kun je nog altijd – heel voorzichtig – een staal nemen en opsturen naar een erkend asbestlab voor analyse. Dat kost je zo’n 40 euro.”

Officieel asbestattest

Maar beter nog is je woning onder de loep te laten nemen door een deskundige. “Tegen 23 november van dit jaar moet je sowieso al een officieel asbestattest kunnen voorleggen als je een huis of gebouw wilt verkopen dat voor 2001 is gebouwd. En tegen 2032 moeten alle eigenaars van die gebouwen over zo’n attest beschikken. Op die manier hebben we over tien jaar een complete inventaris.”

Zelf asbest verwijderen?

Maar daarmee is het probleem natuurlijk nog niet opgelost. Het spul moet ook verwijderd worden. En dat mag je, onder bepaalde voorwaarden, zelf doen. “Dat geldt met name voor hechtgebonden toepassingen die je met minimale beschadiging kunt demonteren”, zegt Jan Verheyen. “In buitencondities mogen ook enigszins verweerde golfplaten op die manier verwijderd worden. In nagenoeg elke Vlaamse gemeente kun je die tegen een voordelig tarief laten ophalen aan huis. OVAM geeft hiervoor subsidies aan de lokale besturen.

Hoe werkt dat precies?

“Voor de ophaling aan huis van asbest neem je best contact op met je gemeente of afvalintercommunale. Zij zorgen voor een pakket van beschermingsmiddelen en een speciale zak of container voor de veilige inzameling. Kleine hoeveelheden kun je zelf ook altijd verpakt naar het recyclagepark brengen.”

Professionele hulp soms verplicht

Daarnaast kun je natuurlijk ook professionele hulp inschakelen. Jan Verheyen: “Een gewone aannemer van wie de werknemers over een opleidingsattest ‘eenvoudige handelingen’ beschikken, mag hechtgebonden asbesttoepassingen verwijderen als dat kan met minimale beschadiging. In alle andere gevallen, in het bijzonder voor de verwijdering van niet-hechtgebonden asbesttoepassingen, moet je een erkend asbestverwijderaar inschakelen.”

Premies beschikbaar?

Hoeveel dat dan allemaal moet kosten, kan Jan Verheyen moeilijk zeggen. “Dat hangt natuurlijk af van zaken zoals de grootte van de klus en of die gedaan moet worden door een gewone aannemer dan wel een gespecialiseerde asbestverwijderaar. Zoek ook zeker op of je aanspraak kunt maken op een premie of kunt deelnemen aan een lokaal asbestproject. Zo is er momenteel een premie voor wie het verwijderen van een asbestdak combineert met dakisolatie of het aanbrengen van zonnepanelen. Een asbestdak mag je immers niet reinigen en je mag er ook geen zonnepanelen of overzetdaken op plaatsen.”

Doel: helemaal asbestveilig

Moeten onze woningen tegen een bepaalde termijn wettelijk helemaal asbestvrij zijn? “De Vlaamse overheid wil tegen 2040 ‘asbestveilig’ zijn”, zegt Jan Verheyen. “Voor publieke constructies is dat een verplichting, maar ook voor andere gebouwen is het verstandig om asbest in slechte staat te verwijderen om gezondheidsrisico’s te vermijden. Een asbestveilige toestand betekent dat alle risicovol asbest werd weggenomen, en dat het asbest in goede staat veilig beheerd wordt. Bij renovatiewerken moet je ingesloten asbest dat vrijkomt sowieso wegnemen, want je mag het niet opnieuw insluiten.”