De Clementwijk in Sint-Niklaas: leven in een groene stad

De auto blijft er op de achtergrond, er is opvallend veel groen, water en ruimte, en de woningen zijn er compact en energiezuinig. De Clementwijk in Sint-Niklaas is een showcase voor een nieuwe vorm van wonen: stedelijk, milieubewust en klimaatbestendig. Maar vooral ook aangenaam en praktisch.

De eerste aanblik van de Clementwijk, die nog volop vorm krijgt aan de noordrand van Sint-Niklaas, is er een van groen en openheid. En toch, zo weet Bart Van Lokeren, beleidsadviseur plannen en ontwikkelen van de stad, is deze plek minstens even dichtbebouwd als de gemiddelde nieuwe stadswijk. Maar doordat de woningen compact zijn, en doordat de auto’s bijna volledig uit het straatbeeld zijn verdwenen, is er veel ruimte vrijgekomen. “Daar waar doorgaans een kwart tot een derde is gereserveerd voor straten en groen, is hier maar liefst 50 procent van de ruimte openbaar.”

Centraal park

Dat nieuwe park in de Clementwijk is meteen ook een oplossing voor het gebrek aan groen aan de noordkant van Sint-Niklaas, waar ook bewoners van aanpalende wijken er een aangename rust- en speelplek bij krijgen. Rond het park worden de appartementsgebouwen van de Clementwijk opgetrokken, met zicht op het groen. Daarachter liggen lagere privéwoningen, die aansluiten op de bestaande oudere wijk.

Water en wilgen

Via een vlonder en een brugje loodst Bart Van Lokeren ons verder de wijk in. “Bijna al het water dat je hier overal ziet, zijn bestaande grachten die we behouden hebben. En ook het groen, voornamelijk knotwilgen rond de velden en weiden, hebben we zoveel mogelijk bewaard. We zijn bij het ontwerp dus echt vertrokken van het bestaande landschap. Er werd geen tabula rasa gemaakt, zoals je gewoonlijk ziet bij bouwprojecten.”

Speel- en leefstraten

Zelfs de bestaande voetwegels tussen de velden werden grotendeels bewaard, en dienen nu om je gemakkelijk te voet of per fiets kriskras door de wijk te verplaatsen. De auto moet rondrijden, en mag alleen de wijk in om even iets af te zetten. Parkeren gebeurt aan de rand of gebundeld. Bart Van Lokeren: “De hele wijk is woonerf, met speel- en leefstraten. De hele mobiliteit hebben we rond de voetganger en de fietser georganiseerd, en aan de rand stopt er ook een bus en zijn er deelauto’s. De auto is hier te gast, overal is de snelheid beperkt tot 20 kilometer per uur.”

Zonnepanelen

De Clementwijk straalt rust uit, niet alleen doordat ze autoluw is en door het vele groen en water, maar ook door de architectuur. Die is eenvormig, bijvoorbeeld qua afmetingen en materialen, maar elk bouwblok heeft tegelijk ook zijn eigen karakter. Een en ander wordt in het oog gehouden door een ‘beeldkwaliteitsbewaker’, die bovendien ook waakt over de duurzaamheid van elk bouwvolume. Zo moet er compact en energiezuinig gebouwd worden, moet elk dak een groen- of koeldak zijn, en zijn schuine daken verplicht op het zuiden gericht voor zonnepanelen.

Sociale mix

Door de eenheid in de architectuur valt nauwelijks op dat de wijk een grote variatie aan woningtypes bevat en dus ook een gezonde sociale mix, legt Bart Van Lokeren uit. “Er is hier voor elk wat wils: appartementen, sociale huur- en koopwoningen, privéwoningen, en ook kavels om zelf te bebouwen.” Al geeft hij toe dat ze in een volgende fase die zelfbouw niet meer gaan opnemen, wegens de moeilijk uit te roeien Belgische neiging om de regels aan je laars te lappen. Zo wijst hij op een huis met een zwart dak te midden van de voorgeschreven rode daken, en eentje met zwarte ramen, terwijl alle andere ramen in de wijk wit zijn.

Cohousing

Helemaal achteraan ligt er een gebouw dat opvalt: de cohousing, een elegant pand in houtskeletbouw met 22 woonunits. Het heeft een mooie collectieve tuin en moestuin, en ook een gemeenschappelijk paviljoen met een keuken en een grote ruimte die de bewoners kunnen gebruiken voor privé- of gezamenlijke feestjes en andere activiteiten. Hier wordt intensief samengeleefd. Maar ook in de rest van de wijk wordt samenleven gestimuleerd. Op straten en pleintjes, vaak verkeersvrij, staan uitnodigende banken, tafels en speeltuigen. En er is ruimte zat om in de toekomst buurtfeesten te organiseren.

800 woningen

Het Vredespad, een nieuw weggetje dat nu een veelgebruikt fietspad is, sluit de wijk af. Voorlopig. Want erachter liggen nu nog ongerepte velden en weiden die in de toekomst fase 2 van het bouwproject zullen vormen. Bart Van Lokeren: “In fase 1, waar we net doorliepen, komen er 450 woningen, waarvan er nu een 150 gerealiseerd zijn. Op een totale oppervlakte van 16 hectare. In een tweede fase komen er in dit nog te ontwikkelen deel nog eens 350 woningen bij.”

Oude spoorlijn

Via de Mechelen-Terneuzenwegel, een verlaten spoorlijn die werd omgevormd tot fiets- en wandelpad, staan we na een kwartiertje stappen weer aan het station. Het is de zoveelste troef van de bijzondere wijk die Sint-Niklaas volop bouwt: wonen in de rust en het groen, op een boogscheut van het stadscentrum.

Meer informatie vind je hier.