Maak zelf je eigen waterfilter met planten

Water zoveel mogelijk bijhouden wordt steeds belangrijker in tijden van almaar vaker voorkomende droogteperiodes. En dan gaat het niet enkel over regenwater. Ook huishoudelijk afvalwater kun je filteren voor hergebruik. Dat kan met een groot rietveld in de tuin. Maar een kleine plantenfilter kun je voor weinig geld ook zelf bouwen.

Door klimaatverandering raakt ons weer steeds vaker geblokkeerd, waardoor er droogteperiodes voorkomen die weken kunnen aanhouden. Zoveel mogelijk regenwater bijhouden is daarom aangewezen, maar volstaat vaak niet. Als de bodem van de regenton bereikt is, moeten we toch weer overschakelen op leidingwater. Ook voor toepassingen waarvoor drinkwater helemaal niet vereist is. Huishoudelijk afvalwater filteren voor hergebruik kan de oplossing bieden.

Mooi en milieuvriendelijk

Een milieuvriendelijke en bovendien mooi ogende manier om dat afvalwater te zuiveren is een rietveld. Het komt erop neer dat water in een bak met zand stroomt of gepompt wordt waarin riet is geplant. Het riet dient er vooral voor om het systeem van zuurstof te voorzien. Want in het zand en rond de wortels zitten bacteriën die het eigenlijke werk verrichten: het afbreken van de onzuiverheden uit het water. Eens dat water beneden is aangekomen, stroomt het via een drainagesysteem gezuiverd verder.

Gratis zuivering

Het systeem krijgt de naam helofytenfilter omdat hij werkt met helofyten. Dat zijn moerasplanten die met hun wortels in het water staan. In praktijk is dat vaak riet, omdat riet gemakkelijk groeit en weinig onderhoud vergt. Maar ook andere moerasplanten kunnen in de helofytenfilter, wat voor een mooie variatie kan zorgen. Rietvelden zijn in Vlaanderen erg nuttig, omdat we een erg verspreide bebouwing hebben, waardoor de aanleg van riolen zeer duur wordt. En zodra zo’n veld is aangelegd, gebeurt de zuivering zo goed als gratis.

Professioneel geïnstalleerd

Zo’n veld kan al het water van een woning of van een groep woningen zuiveren, maar er is natuurlijk wel wat plaats voor nodig. Bovendien wordt het best aangelegd door professionals. Die kennen de juiste materialen, weten hoe je alles correct aanbrengt en kunnen ook precies berekenen hoe groot je veld moet zijn. Dat is gemiddeld zo’n 3 vierkante meter per inwoner, maar kan voor een professioneel aangelegd rietveld soms teruggebracht worden tot 1,5 vierkante meter per inwoner.

Haalbaar in tuin

Voor een gezin van vier is dat dus tussen 6 en 12 vierkante meter. In heel wat tuinen is dat een haalbare kaart. Al kan het wel een investering vergen, want naast het rietveld moet er ook een bezinkingstank komen, en een pompput van waaruit het afvalwater via een buizensysteem op gezette tijden over het rietveld gepompt wordt. Bovendien moet ook de aansluiting op de woning voorzien worden. En is er idealiter nog plaats over om het gezuiverde water op te vangen.

Zelf bouwen

Al bij al een vrij ambitieus project dus. Toch is het mogelijk om een kleine versie van zo’n helofytenfilter zelf te bouwen. En daar heb je verrassend weinig voor nodig. In de eerste plaats een ronde of rechthoekige mortelkuip. Daarin leg je een laag grind of schelpengrit (dat laatste zuivert ook nog fosfaten), en daarop een drainagebuis voor de afvoer van het gezuiverde water. Het afvoergat moet hoog genoeg zitten, zodat er altijd een laag water blijft staan voor de planten op momenten dat er bovenaan geen of onvoldoende toevoer van afvalwater is.

Kleinschalig gebruik

Vervolgens leg je een flinke laag fijn zand, waarin de rietplantjes komen. En daarover weer een laagje grind op schelpen, deze keer vooral om geurhinder te voorkomen. Let wel: dit zelfgebouwde systeem is vooral geschikt om afvalwater te zuiveren dat je in teiltjes in keuken (kook- en afwaswater) en badkamer (douche en wasbak) hebt verzameld. Probeer zoveel mogelijk natuurvriendelijke (af)wasproducten te gebruiken. En verwijder het meeste vet van de vaat met een keukenrol, want dat verwerkt je waterzuiveraar niet, en hij gaat er op de duur van verstoppen.

Decoratief poeltje

Het gezuiverde water kun je opvangen in een vat of een grote kuip, en kun je gebruiken voor toepassingen waarvoor ook regenwater geschikt is. Veel mensen laten het water in een poeltje stromen, waarin waterplanten groeien die het water nog verder zuiveren. Een decoratieve oplossing, en het water kan nog altijd gebruikt worden als de regenwolken het al te lang laten afweten.