Zo kies je de geschikte warmtepomp voor je woning

Er is een ware rush op warmtepompen, omdat ze met stip de energie-efficiëntste vorm van verwarmen zijn. Maar niet elk type warmtepomp is geschikt voor elke woning. En in sommige huizen installeer je er (voorlopig) zelfs beter geen. Deze overwegingen kunnen je helpen om de knoop door te hakken.

Zowel in Duitsland als in Nederland zal het over enkele jaren verboden zijn een nieuwe gasketel te installeren. Waarmee die landen een flinke stap vooruitzetten in de energietransitie. Ooit zal Vlaanderen (moeten) volgen. En nu al gaan ook hier steeds meer mensen op zoek naar een alternatief voor gas. Omdat door de oorlog in Oekraïne de prijzen door het dak gingen en de bevoorrading onzeker werd. Maar ook omdat we af moeten van fossiele brandstoffen.

Gratis warmte

Het populairste alternatief is een warmtepomp. Omdat die veruit het efficiëntst is. Dat komt doordat ze de warmte die al in onze buitenomgeving aanwezig is (in lucht of bodem), opvangt en verder opwarmt voor gebruik in onze huizen. Dat doet ze erg efficiënt: voor elke kilowattuur (kWh) aan elektriciteit die je erin stopt, krijg je drie à vier kWh aan warmte terug. Ter vergelijking: bij een gewone elektrische verwarming is die verhouding één op één.

Lucht-water

Alleen: welke warmtepomp kies je? Een lucht-waterwarmtepomp haalt via een buitenunit warmte uit de lucht waarmee ze water opwarmt voor de verwarming. Meestal is dat vloerverwarming: omdat een warmtepomp het efficiëntst werkt op lage temperatuur (zo’n 40 graden), heb je een groot oppervlak nodig om de warmte af te geven. Klassieke radiatoren volstaan daarvoor vaak niet. Lagetemperatuurradiatoren (LTV) kunnen eventueel de klus wel klaren. Een iets duurder maar ook zuiniger alternatief zijn LTV-convectoren.

Lucht-lucht

Wie kiest voor een lucht-waterwarmtepomp, moet dus meteen ook een geschikt afgiftesysteem voorzien. Zeker bij renovaties is dat niet altijd mogelijk. Voor wie snel wil overschakelen op een warmtepomp maar niet kan of wil investeren in een compleet nieuwe installatie, is een lucht-luchtwarmtepomp een optie. Die recupereert ook warmte uit de buitenlucht, maar warmt daar geen water mee op, maar lucht. Die vervolgens wordt gebruikt om de woning op te warmen.

Goedkoper

Bij zo’n lucht-lucht warmtepomp heb je dus een heel wat minder ingrijpende installatie nodig: enkel een buitenunit en een connectie naar de binnenunits. Dus geen buffervat, geen netwerk van leidingen naar een vloerverwarming of LTV-radiatoren/convectoren. Dat maakt de lucht-luchtwarmtepomp meteen een stuk goedkoper. Nadeel is wel dat de binnenunits zorgen voor luchtverplaatsing, wat sommigen onaangenaam vinden.

Bodem-water

Warmtepompen die warmte recupereren uit de lucht, hebben bovendien het nadeel dat ze bij heel koude temperaturen minder efficiënt zijn. Daarom kiezen sommigen voor bodem-waterwarmtepompen. Die halen warmte uit de grond en geven die af aan je verwarmingssysteem. Het grote voordeel is dat de temperatuur in de bodem constanter is en niet zo diep zakt. Waardoor je warmtepomp nog een hoger rendement haalt.

Stabiele temperatuur

Nadeel is dat het een duur systeem is dat erg ingrijpende werken vergt. Voor de horizontale versie heb je een grote tuin nodig, zodat je een uitgebreid netwerk van buizen op minstens anderhalve meter diepte kunt leggen. Heb je minder ruimte, dan kun je de buizen ook verticaal de diepte in laten gaan, zo’n 25 tot zelfs 150 meter. Daar is de temperatuur nog constanter en het rendement dus beter. Maar je hebt dan wel een diepteboring nodig, en dat is ook niet gratis.

Hybride

Wie nog een goede cv-ketel heeft, kan kiezen voor een hybride warmtepomp. Die zorgt het grootste deel van de tijd voor de warmte, alleen op de koudste momenten springt de ketel bij. Ideaal wanneer je woning bijvoorbeeld nog niet optimaal geïsoleerd is. Dan kun je stap voor stap de isolatie verbeteren, tot het moment dat je alleen met de warmtepomp kunt verwarmen en de ketel weg kan.

Voor de volledigheid: een water-waterwarmtepomp wordt meestal gebruikt voor grotere projecten en minder voor woningen. We laten ze daarom hier buiten beschouwing.

Isolatie

Is een warmtepomp dan geschikt voor elk soort woning? Nee, omdat het een lagetemperatuursysteem is, moet je woning echt wel behoorlijk tot goed geïsoleerd zijn. En als er een warmtenet is in je straat, of daar zijn plannen voor, is het misschien interessanter om daarop aan te sluiten. Al zijn warmtenetten bij ons nog absoluut niet courant.