De IJsheiligen: hoe bescherm je jonge planten tegen nachtvorst?

Als je groene vingers gaan jeuken in mei, is er altijd wel iemand die je waarschuwt om niets te doen voor de IJsheiligen zijn gepasseerd. Maar hoe zit dat precies? Wanneer is er geen risico op nachtvorst meer? En wat als er toch nachtvorst dreigt?

De meimaand is een heerlijke maand. De vogeltjes fluiten en de bomen kleuren frisgroen. Overdag kan het al lekker warm zijn, ’s avonds en ’s nachts kan het nog stevig afkoelen. Oudere mensen hanteren de regel dat je niets mag planten voor de periode van de IJsheiligen (11-14 mei) voorbij is. Na de periode van de IJsheiligen zou nachtvorst niet meer voorkomen. Fabel of realiteit?

Wie zijn de IJsheiligen?

Lang voor weermannen en -vrouwen het weer voorspelden en voor het weerbericht gewoon een appje was op je smartphone, moesten mensen zich onder andere baseren op weerspreuken en andere volkswijsheden. Een van die wijsheden is dat er in onze streken geen nachtvorst meer voorkomt na 14 mei. Om dat te onthouden, werd die datum verbonden aan de heiligen die rond die periode hun naamdag hebben: Mamertus (11 mei), Pancratius (12 mei), Servatius (13 mei) en Bonifatius (14 mei).

Nachtvorst na 14 mei?

Weerman Frank Deboosere keek het na: de laatste keer dat het nog effectief vroor in Ukkel op 14 mei was in 1935. In 1941 vroor het zelfs nog op 16 mei. Maar de laatste zestig jaar komt de laatste vorst doorgaans veel vroeger voor. Toch een nuance: de officiële metingen vinden plaats onder een thermometerhut. Terwijl het aan de grond nog wel iets kouder kan zijn. In de Kempen en Ardennen kan nachtvorst aan de grond nog voorkomen tot eind mei. Ook gure wind kan de temperatuur flink doen dalen.

Toch maar wachten met planten dus?

Heb je een tuin in de Kempen of Ardennen, dan kan het verstandig zijn om zaailingen wat later in volle grond uit te planten. In de meeste andere regio’s kun je al gerust voor de IJsheiligen aan de slag met plantgoed. Wordt er toch nachtvorst voorspeld, dan kun je nog altijd je tere plantjes beschermen tegen vorst, bijvoorbeeld met een vliesdoek of noppenfolie. Of plaats er een plastic tunnel over.

Wat gebeurt er met planten als het vriest?

Sommige planten kunnen perfect tegen vorst (ze zijn dus ‘winterhard’), maar vorstgevoelige planten kunnen doodgaan of gedeeltelijk afsterven door vriestemperaturen. Wanneer het vriest, zet het bevroren sap dat door de planten stroomt, uit. Er kunnen dan scheuren ontstaan en de cellen van de planten kunnen knappen. Het is ook mogelijk dat bloesems worden vernield, waardoor de plant niet meer kan bloeien dit jaar.

Potten of volle grond?

Potplanten zijn over het algemeen gevoeliger voor nachtvorst dan planten in volle grond. De reden is eenvoudig: bij potplanten bevindt de wortel zich net boven de grond. Wortels van planten in volle grond zijn veel beter beschermd. Zeker de diepere wortels bevriezen niet meteen als het een beetje vriest. Je kunt je potplanten isoleren tegen vorst of ze bij dreigende vorst binnenzetten in een onverwarmde kamer.