Zonne-energie is duurzaam, maar zijn zonnepanelen dat ook?

Zonne-energie is goed voor het milieu én voor je portemonnee. Of zou dat toch moeten zijn. Want hoe lang gaan zonnepanelen mee? Hoe duurzaam zijn ze? En vooral: hoe zit het met het recycleren van zonnepanelen in België?

Sinds dit jaar is de energie wereldwijd opgewekt uit zonnepanelen goed voor meer dan 1 terawatt (een miljoen megawatt). Misschien draag jij daar al je steentje toe bij. Of misschien overweeg je dat binnen afzienbare tijd te doen. Maar hoe lang gaan die zonnepanelen mee? Ze leveren dan wel 100% duurzame energie, maar hoe duurzaam zijn ze zelf? En hoe zit het (bij ons) met het recycleren van zonnepanelen?

Een nieuwe afvalberg?

Zonnepanelen gaan gemiddeld 25 tot 30 jaar mee. Als je weet dat de eerste grote golf gebruikers die ongeveer net zo lang geleden lieten installeren, dan begint nu een periode waar een groeiend aantal PV-panelen aan vervanging toe zijn. Studies berekenen dat dit wereldwijd zou kunnen oplopen tot 8 miljoen ton afval tegen 2030. En tien keer zoveel tegen 2050. Klinkt weinig duurzaam. Gelukkig zal het nooit zo ver komen, met dank aan een aantal slimme ingrepen bij zowel de productieketen als het beleid.

Hergebruik en recyclage

CIRCUSOL, voluit ‘circulaire businessmodellen voor de zonne-energie-industrie’, staat voor een innovatie- en actieproject, gesteund door de Europese Commissie. CIRCUSOL werkte van 2018 tot mei 2022 aan een circulaire zonnepaneeleconomie, gestimuleerd door de overheid en wetgeving. Daarbovenop bepaalt een Europese richtlijn al sinds 2019 dat 85% van het zogenaamde PV-afval gerecycleerd moet worden. Die ‘PV’ is trouwens kort voor ‘photo voltaic’ ofwel de fotovoltaïsche cellen waaruit zonnepanelen zijn opgebouwd.

In Vlaanderen

Op elk zonnepaneel dat je laat installeren, betaal je sinds 1 juli 2017 een milieubijdrage van 2 euro. Dat gaat naar een fonds voor de kosteloze inzameling en recyclage van afgedankte panelen. Dus panelen die aan vervanging toe zijn, worden gratis teruggenomen. Ook als je die destijds zonder zo’n milieubijdrage kocht. De panelen worden door de vzw PV Cycle Belgium, een van die partners van CIRCUSOL, in een collectief systeem verzameld, verwerkt en eventueel op een hergebruiktraject gezet.

Meer dan een paneel

Een zonnepaneelinstallatie bestaat uit verschillende onderdelen. Je hebt de zonnepanelen zelf, voornamelijk opgetrokken uit die fotovoltaïsche cellen. Dan heb je een of meerdere omvormers, die de opgewekte energie in elektriciteit omzetten. Tenslotte zijn er nog enkele meters en tellers, de onvermijdelijke bekabeling en soms ook een batterij waarin je stroomoverschot opslaat. Dus ook al zijn we goed op weg naar 90% recyclage of hergebruik van de zonnepanelen zelf, er is meer recyclagewerk aan de winkel.

Wat met omvormers? Batterijen?

Waar een zonnepaneel zoals gezegd 25 à 30 jaar kan meegaan (en met een lager, maar nog steeds aantrekkelijk rendement nog 10 tot 20 jaar langer), slijt je omvormer sneller. Afhankelijk van het type zal je die ongeveer om de 8 jaar moeten vervangen. Bij ons mag je die gratis inleveren bij een van de vele inzamelpunten van Recupel. Voor thuisbatterijen kun je dan weer terecht bij Bebat. Daarmee is je hele zonne-energie-installatie dus gecoverd als het gaat om recyclage.

Ons verdict?

Wie begaan is met het milieu en gelooft in de circulaire economie, kan dus met een gerust hart voor zonnepanelen kiezen. Ze produceren groene energie, en worden gemaakt zonder onderdelen die vervuilend zijn bij de winning en productie. Hun CO₂-voetafdruk blijft dalen (1 ton zonnepanelen recycleren bespaart 1,2 ton CO₂, de uitstoot van 350 kleine stadswagens) én er is dat nu al efficiënte systeem van recyclage en hergebruik. Oh ja, en ze zijn ook nog eens goed voor je portemonnee.